De gemeente Utrecht krijgt mogelijk het beheer en eigendom van het Utrechtse deel van het Merwedekanaal in handen. Daarmee neemt de stad de regie over van Rijkswaterstaat, dat het kanaal tot nu toe beheert. Ook het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) krijgt een grotere rol in het waterbeheer. Het voorstel voor de overdracht ligt inmiddels bij de Utrechtse gemeenteraad en het algemeen bestuur van het waterschap.

De stap moet zorgen voor meer duidelijkheid over wie verantwoordelijk is voor onderhoud, oevers en gebruik van het kanaal. En dat kan ook gevolgen hebben voor Nieuwegein, waar het Merwedekanaal verder stroomt richting de Lek.

Nieuwegein nog niet aan tafel
De gemeente Nieuwegein volgt de ontwikkelingen op de voet, maar speelt op dit moment nog geen formele rol in het proces.

“We hebben de berichtgeving in de media gezien en volgen de ontwikkeling met aandacht,” laat een woordvoerder weten aan De Digitale Stad Nieuwegein. “We hebben hierover nog geen contact gehad met Rijkswaterstaat of de gemeente Utrecht over dit onderwerp, en deze vraag is ons tot nu toe ook niet eerder gesteld. Op dit moment is het nog te vroeg om te zeggen wat dit betekent voor Nieuwegein.”

Hoewel de overdracht nu alleen het Utrechtse deel betreft, loopt het Merwedekanaal uiteraard door tot in Nieuwegein. Daarmee ligt het voor de hand dat het veranderde beheer op termijn ook invloed krijgt op de zuidelijke sectie van het kanaal.

Bij de foto: Het Merwedekanaal verbindt het Amsterdam-Rijnkanaal in Utrecht met de Boven-Merwede ten zuiden van Gorinchem en heeft een lengte van 35 km. en is gegraven tussen 1880 en 1892, als deel van de verbinding tussen Amsterdam en Duitsland.

136 miljoen euro voor onderhoud en natuurvriendelijke oevers
Bij de overdracht hoort een financiële meevaller: het Rijk stelt 136 miljoen euro beschikbaar om het kanaal de komende dertig jaar te onderhouden en te verbeteren. Een deel van dat geld gaat naar de aanleg van zo’n vijf kilometer natuurvriendelijke oevers langs de Kanaalweg, bedoeld om de waterkwaliteit te verbeteren en de biodiversiteit te vergroten.

Hoogheemraad Bert de Groot (HDSR) noemt de overdracht “een grote winst voor het waterbeheer”. “Met de overdracht komt het totale waterbeheer van het kanaal bij het waterschap te liggen,” aldus De Groot. “Dat biedt extra mogelijkheden om de waterkwaliteit te verbeteren en de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water sneller te halen.” Die verbetering is ook relevant voor Nieuwegein, waar het waterschap al verantwoordelijk is voor waterpeil en -kwaliteit. Een integrale aanpak over de hele lengte van het kanaal kan volgens deskundigen leiden tot schoner water, veiliger oevers en meer ruimte voor recreatie.

Nieuwegein houdt vinger aan de pols
Voor Nieuwegein verandert er voorlopig niets. Rijkswaterstaat blijft tot 2027 eigenaar van het hele kanaal. Toch kan de Utrechtse overdracht de opmaat zijn naar een bredere herziening van het beheer, waarin ook Nieuwegein een stem krijgt.

Met lokale plannen rond vergroening, recreatie en waterkwaliteit langs de Doorslag, de Lek en het Merwedekanaal, ligt samenwerking met het waterschap en Utrecht in de lijn der verwachting. Voor nu kijkt Nieuwegein vooral toe hoe de bovenburen in Utrecht het water letterlijk en figuurlijk naar zich toe trekken.

Zwemmen: in Utrecht straks misschien wél, in Nieuwegein nog niet
Hoewel het Merwedekanaal ’s zomers vol ligt met zwemmers – vooral rond de Munt in Utrecht – is zwemmen er officieel nog verboden. De gemeente Utrecht onderzoekt of dat in de toekomst kan veranderen, zodra het beheer van het kanaal volledig in eigen handen is.

“Het wordt makkelijker om de regie te voeren en regels te stellen,” laat een woordvoerder weten.

Tot die tijd blijft het zwemverbod van het Rijk van kracht. Dat geldt ook voor het Nieuwegeinse deel van het kanaal, waar handhaving het verbod soms moeilijk kan bijbenen. Het gevolg: waar Utrechters straks misschien officieel het water in mogen, blijft het voor Nieuwegeiners voorlopig nog even bij kijken – en puffen – aan de oever.